How to Tokenize the Debit & Credit Cards ? all you need to know in MARATHI | डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड टोकनाइज कशी कराल?

ऑनलाइन व्यवहार अधिक सुरक्षित करण्यासाठी, आरबीआय लोकांना त्यांचे डेबिट व क्रेडिट कार्ड टोकनाइज  (tokenize the cards) करण्यासाठी प्रोत्साहित करत आहे. कार्ड टोकनीकरणाची अंतिम मुदत 30 सप्टेंबर 2022 पर्यंत वाढवण्यात आली आहे.टोकनायझेशन हे फक्त सुरक्षा तंत्रज्ञानापेक्षा अधिक आहे. हे सहज पेमेंट अनुभव आणि समाधानी ग्राहक तयार करण्यात मदत करते. टोकनायझेशनमुळे डेटा उल्लंघनाचा धोका कमी होतो, ग्राहकांचा विश्वास वाढवण्यास मदत होते,

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने ऑनलाइन (Online) , पॉइंट-ऑफ-सेल (POS) आणि मोबाईल इन अँप (In App) मधील व्यवहारांसाठी वापरल्या जाणार्‍या सर्व क्रेडिट आणि डेबिट कार्डची माहिती स्वतंत्र टोकनने बदलणे अनिवार्य (mandeted) केले आहे आणि या कामाची अंतिम मुदत 30 सप्टेंबर पर्यंत वाढवली आहे. टोकनायझेशन (tokenize the cards) प्रक्रियेची सवय होण्यासाठी एक महिन्यापेक्षा जास्त कालावधी शिल्लक असला तरी, ग्राहकांना ते समजून घेण्याची वेळ आली आहे.

टोकनायझेशन प्रक्रिया संवेदनशील पेमेंट क्रेडेन्शियल्स, जसे की 16-अंकी प्लास्टिक कार्ड क्रमांक, नांव , कालबाह्यता तारखा ( expiry dates) आणि कोड हे एका अद्वितीय पर्यायी कार्ड क्रमांक किंवा टोकन ने बदलण्यासाठी सेट केली आहे.
“टोकनायझेशनचा वापर आवर्ती पेमेंट ( recurring payments ) साठी केला जातो किंवा ज्या प्रकरणांमध्ये व्यापार्‍यांनी अधिक जलद चेकआउट अनुभव देण्यासाठी कार्ड तपशील सेव्ह केले आहेत. तुमचे कार्ड टोकनाइज करणे ही अतिशय सोपी प्रक्रिया आहे.
टोकन कार्ड व्यवहार अधिक सुरक्षित मानला जातो कारण व्यवहार प्रक्रियेदरम्यान वास्तविक कार्ड तपशील व्यापाऱ्यासोबत शेअर केला जात नाही

पुढच्या वेळी तुम्ही तुमचे डेबिट किंवा क्रेडिट कार्ड वापरून ऑनलाइन किंवा व्यापाऱ्यासोबत कोणतीही खरेदी करू इच्छित असाल, तेव्हा तुमचे कार्ड तपशील सामान्यतः व्यापाऱ्याकडे सेव्ह केले जातात. जर त्यांचे सुरक्षा उपाय चांगले नसतील तर ते सर्व ग्राहकांना धोक्यात आणते. कोणत्याही कारणास्तव, व्यापाऱ्याची वेबसाइट हॅक झाल्यास आणि डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड तपशील लीक झाल्यास, ग्राहक अडचणीत येतील. RBI ला कार्ड टोकनायझेशन अनिवार्य करून या समस्येचे निराकरण करायचे आहे; कार्ड सुरक्षेची जबाबदारी आता बँका आणि प्रोसेसरवर आहे, व्यापाऱ्यांवर नाही.
खालील प्रक्रिया प्रत्येक व्यापार्‍यासोबत प्रत्येक व्यवहारासाठी स्वतंत्रपणे करणे आवश्यक आहे.

• कोणतीही उत्पादने किंवा सेवा खरेदी करण्यासाठी आणि व्यवहार सुरू करण्यासाठी, ग्राहक एखाद्या ई-कॉमर्स किंवा व्यापाऱ्याच्या वेबसाइटला भेट देतो ( उदाहणार्थ ..अमेझॉन / फ्लिपकार्ट )
• नंतर पेमेंट पद्धत म्हणून पसंतीचे कार्ड पर्याय निवडतो आणि सर्व तपशील देतो
• जर एखाद्या वेबसाइटला ( उदाहणार्थ ..अमेझॉन / फ्लिपकार्ट ) ग्राहकाने अधिक जलद चेकआउट अनुभवासाठी कार्ड तपशील सेव्ह करायचा असेल तर, ‘आरबीआयच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार तुमचे कार्ड सुरक्षित करा’ (‘secure your card as per RBI guidelines’) असा पर्याय असेल. टोकन सुरक्षितपणे तयार कारण्यासाठी ग्राहकाने हा पर्याय निवडला पाहिजे आणि तो आरबीआयच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार सेव्ह केला पाहिजे.
• व्यवहार पूर्ण करण्यासाठी, ग्राहकाला मोबाइल डिव्हाइसवर एक-वेळ पासवर्ड (OTP) किंवा कार्ड जारीकर्त्या कंपनीकडून ईमेल प्राप्त होईल.
• एकदा बँकेच्या वेब पेजवर ओटीपी प्रविष्ट केल्यानंतर, कार्ड तपशील टोकन तयार कारण्यासाठी तसेच व्यवहार अधिकृततेसाठी पाठवले जातात
• तयार केलेले टोकन व्यापाऱ्याला परत पाठवले जाते, जो नंतर टोकन ग्राहकची ओळख डेटा उदा., मोबाईल नंबर किंवा ईमेल पत्त्यावर साठवतो.
• जेव्हा एखादा ग्राहक त्याच ई-कॉमर्स किंवा व्यापारी वेबसाइटला भेट देतो तेव्हा सेव्ह केलेल्या कार्डचे शेवटचे चार अंक दाखवले जातात, जे त्यांना व्यवहारादरम्यान ओळखण्यास मदत करतात. याचा अर्थ ग्राहकाच्या कार्डचे टोकन केले गेले आहे.
• प्रत्येक व्यापारी वेबसाइटसाठी नवीन टोकन तयार केले जाते, ज्या ठिकाणी कार्ड तपशील करणे आवश्यक होते.

सध्या, तुमचे कार्ड टोकन (tokenize the cards) करणे अनिवार्य / कंपलसरी नाही. ग्राहक त्याचे कार्ड टोकन करायचे की नाही हे निवडू शकतो. एखाद्या ग्राहकाला टोकन बनवायचे नसेल तर व्यवहार सुरू करताना कार्ड तपशील मॅन्युअली प्रविष्ट करून पूर्वीप्रमाणे व्यवहार करणे सुरू ठेवू शकतो.

टोकनायझेशन ही एक मोठी सुधारणा आहे जी ऑनलाइन व्यवहारांची सुरक्षितता वाढवण्यासाठी खूप मोठी मदत करेल. एकदा टोकनायझेशन लागू झाल्यानंतर, ग्राहकाने प्रत्येक कार्डासाठी कार्ड ची इन्फॉर्मशन सेव्ह की नाही याच्या स्वतःच्या निर्णयावर आधारित आहे. एक-वेळच्या नोंदणी प्रक्रियेचे काळजीपूर्वक पालन करणे ही आवश्यक आहे. मग ते कोणत्याही सबस्क्रिप्शन पेमेंटसाठी असो किंवा अगदी साध्या कार्ड स्टोरेजसाठी असो. ग्राहक कितीही कार्डच्या टोकनीकरणासाठी विनंती करू शकतात.

• टोकनायझेशन हे फक्त सुरक्षा तंत्रज्ञानापेक्षा अधिक आहे.
• हे सहज पेमेंट अनुभव आणि समाधानी ग्राहक तयार करण्यात मदत करते. टोकनायझेशनमुळे डेटा उल्लंघनाचा धोका कमी होतो, ग्राहकांचा विश्वास वाढवण्यास मदत होते,
• एनक्रिप्शनच्या विपरीत, टोकनायझेशन मूळ डेटा बदलण्यासाठी की (Key) वापरत नाही. त्याऐवजी, ते संस्थेच्या अंतर्गत सिस्टममधून डेटा पूर्णपणे काढून टाकते आणि रैंडम्ली तयार केलेले असंवेदनशील टोकन एक्सचेंज करते
• टोकनीकृत कार्ड व्यवहार, मधील कार्ड डेटाला अतिरिक्त सुरक्षा प्रदान करते आणि व्यवहाराच्या प्रक्रियेदरम्यान कार्डचे वास्तविक तपशील व्यापार्‍यासोबत सामायिक (share) केले जात नसल्यामुळे ते अधिक सुरक्षित मानले जाते

टोकनीकरण आणि डी-टोकनायझेशन केवळ अधिकृत कार्ड नेटवर्कद्वारे केले जाऊ शकते. RBI ने भारतात ऑपरेट करण्यासाठी अधिकृत केलेल्या कार्ड नेटवर्कची यादी RBI च्या वेबसाइटवर लिंकवर उपलब्ध आहे

RBI ने टोकनायझेशनवर जारी केलेले परिपत्रक RBI वेबसाइटवर उपलब्ध आहे

क्रेडिट व डेबिट कार्ड बद्दल आणखीन माहिती येथे चेक करा