आर्थिक आरोग्य (Financial Health) म्हणजे पैशाच्या योग्य निर्णयांद्वारे तुमचे जीवन अधिक आरामदायक आणि स्थिर बनवणे व आर्थिक अनिश्चिततेसाठी तयार राहणे.
तुमचे आर्थिक आरोग्य महत्त्वाचे आहे. त्याकडे दुर्लक्ष करता येणार नाही. हे तुमच्या शारीरिक किंवा मानसिक आरोग्याइतकेच ते आवश्यक आहे. बेपर्वाईने पैसे हाताळणारे लोक अनेकदा त्यांची कर्जे आणि राहण्याचा खर्च मॅनेज करण्यासाठी संघर्ष करताना दिसतात. आर्थिक आरोग्य म्हणजे पैशाच्या योग्य निर्णयांद्वारे तुमचे जीवन अधिक आरामदायक आणि स्थिर बनवणे. त्याच बरोबर आर्थिक अनिश्चिततेसाठी तयार राहणे.
सुखी व निरोगी आर्थिक जीवन (Financial Health) जगण्यासाठीची 12 सूत्रे :
विशिष्ट रकमेऐवजी, दरमहा तुमच्या उत्पन्नाच्या टक्केवारीची काही रक्कम वाचवण्याचा प्रयत्न करा. तुम्ही तुमच्या उत्पन्नातील काही टक्के बचत करण्यावर लक्ष केंद्रित केले, तर तुमचे उत्पन्न वाढल्याने तुमचा बचतीचा दर चांगला राहील.
अवांतर खर्च टाळा / कमी खर्च करा
तुमच्या उत्पन्नातील काही टक्के बचत करण्यासाठी बाजूला काढा, थोडीशी काटकसर करा, तरुण असताना पैसे वाचविण्याची ही कदाचित सर्वात महत्वाची आर्थिक सवय आहे,असे केल्याने तुम्हाला यशस्वी आर्थिक भविष्यासाठी स्वत: ला सेट करण्यात मदत होईल आणि जीवनात कायमस्वरूपी लवचिकता मिळेल – फक्त आताच नाही तर नंतर देखील.
मासिक बजेट बनवा
प्रत्येक महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात पुढील 30 दिवसांसाठी बजेट बनवा. तुमच्या सर्व बिलांच्या देय तारखा (due dates) लक्षात ठेवा आणि बचतीसाठी पैसे ठेवले पाहिजेत हे ही कायम लक्षांत ठेवा.
कर्ज कमी काढा
कर्ज कमी काढा जेव्हा तुम्ही तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांमध्ये अडथळा न आणता ते परतफेड करू शकता तेव्हाच पैसे उधार घ्या. अत्यंत आवश्यकता आणि प्लॅनिंग नसल्यास एकापेक्षा अधिक कर्ज घेणे टाळा. कमी कर्ज म्हणजे जेव्हा तुम्हाला खरंच पैशांची गरज असते तेव्हा तुम्ही कर्ज घेऊ शकता. ही पद्धत तुम्हाला तुमची कमाई कशी वापरायची हे ठरवण्याचे स्वातंत्र्य तुम्हाला देते. व तुम्हाला अधिक आनंदी राहण्यास आणि तुमची आर्थिक ताकद वाढविण्यात मदत करेल.
गुंतवणूक नियमितपणे करा
जर तुम्हाला आर्थिकदृष्ट्या सक्षम राहायचे असेल व तुमच्या उत्पन्नात वाढ व्हायची असेल, तर तुम्ही दीर्घकालीन महागाईवर मात करून संपत्ती निर्मितीवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. तुमच्या गुंतवणुकीमुळे तुम्हाला प्रचलित महागाई दरापेक्षा जास्त परतावा मिळतो याची खात्री करा; अशा प्रकारे, तुम्ही संपत्ती निर्माण करू शकाल आणि आर्थिकदृष्ट्या निरोगी जीवन जगू शकाल. उच्च परतावा (High Returns) मिळविण्याची योजना आखत असताना, तुम्हाला तुमच्या जोखमीच्या (Risk ) क्षमतेनुसार योग्य गुंतवणूक साधने / पर्याय निवडण्याची देखील आवश्यकता आहे.
कर्जाची वेळेवर परतफेड करा
तुमच्याकडे विद्यमान (सध्या ) कर्जे असल्यास, तुम्ही त्यांची वेळेवर परतफेड करण्याची योजना करावी. कर्जाचे EMI वेळेवर भरल्याने तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
कर्जाच्या परतफेडीला उशीर झाल्यामुळे तुमच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये घसरण होऊ शकते आणि तुम्हाला दंड ही भरावा लागू शकतो. त्यामुळे तुमच्या इतर आर्थिक उद्दिष्टांमध्ये अडथळा येऊ शकतो. उच्च क्रेडिट स्कोअर असल्‍याने तुम्हाला नवीन कर्जासाठी पात्र राहण्‍यात मदत होऊ शकते, जी तुमच्या आर्थिक वाढीस मदत करू शकते. आपत्कालीन परिस्थितीत, सुलभ कर्जाची पात्रता एक उत्तम आर्थिक आधार ठरू शकते.
तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांवर ( Finalcial Goals) ठाम राहा
आपण पैसे का कमवत आहात? उत्तर आहे -आपले आर्थिक उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी!
म्हणून, जर तुम्हाला आर्थिकदृष्ट्या निरोगी जीवन साजरे करायचे असेल, तर तुम्ही तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांवर ठाम राहणे आवश्यक आहे. परिस्थिती कोणतीही असो, विचलित होऊ नका. वेळोवेळी, तुमच्या आर्थिक ध्येयाच्या आवश्यकतांसह तुमच्या आर्थिक प्रयत्नांची दिशा तपासा. आवश्यक असल्यास, आपण अडजस्टमेन्ट करू शकता.
जर तुम्ही तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांच्या बरोबरीने किंवा त्याहून अधिक आर्थिक उद्दिष्ट साध्य करू शकत असाल, तर अधिक चांगल्या प्रकारे तुम्ही ते आर्थिकदृष्ट्या साजरे कराल.
पुरेसा आपत्कालीन निधी बाजूला ठेवा ( Adequate Emergency Fund)
तुमच्या सध्याच्या परिस्थितीनुसार, तुमच्याकडे पुरेसे पैसे आणि बचत असू शकते. परंतु भविष्यातील सर्व प्रकारच्या आर्थिक आणीबाणींना तोंड देण्यासाठी ते पुरेसे नसेल. त्यामुळे, तुम्ही आपत्कालीन परिस्थिती आल्यास, तुमच्या सर्व आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी पुरेसा आपत्कालीन निधी तयार करावा. आपल्या आपत्कालीन निधीचे वेळोवेळी पुनरावलोकन करणे ( timely review) आणि आपल्या जीवनशैलीतील बदलांशी ते सुसंगत होणे महत्त्वाचे आहे.
एक मृत्युपत्र (Will) करा आणि पुरेसा विमा (Insurance) घ्या
कर्जमुक्त, विवादमुक्त मालमत्ता सोडल्याने संपूर्ण कुटुंब आनंदी होते आणि ती तुमची सर्वोत्तम कामगिरी असू शकते. तुमचा वारसा चांगल्या सबळ हातात गेला पाहिजे, हे तेव्हाच होऊ शकते, जेव्हा तुम्ही तुमच्या मालमत्तेचे सर्व तपशील असलेले मृत्युपत्र तयार करता आणि तुमचे कायदेशीर वारस आणि त्यांचे शेअर्स स्पष्टपणे लिहून ठेवता.
तसेच, तुम्ही लाइफ इन्शुरन्स पॉलिसी घेऊन पुरेसा विमा उतरवला पाहिजे, जेणेकरून तुम्ही मोठी कर्जे मागे ठेवल्यास तुमच्या वरील अवलंबितांना आर्थिक त्रास होणार नाही.
त्याचबरोबर आरोग्य विमा ही अशी गोष्ट आहे जी तुमचे आर्थिक संरक्षण करते. वैद्यकीय महागाई जसजशी वाढत जाते, तसतशी तुमची संपत्ती हॉस्पिटलायझेशनचा खर्च भागवण्यासाठी नाहीशी होऊ शकते . पुरेशा रकमेचे आरोग्य विमा कवच घेऊन तुम्ही आरोग्य जोखीम सहजपणे दूर करू शकता.
अधिक माहितीसाठी आपला आरोग्य विम्या बद्दलचा ब्लॉग वाचा
चक्रवाढ व्याजाची शक्ती वापरा (Power of Compounding)
किशोरवयीन मुलांना समजावून सांगा, की त्यांनी उच्च-व्याज बचत खाते का वापरावे. शेवटी, किशोरांना पैसे आवडतात! जेव्हा ऑनलाइन बँक तुम्हाला पैसे कमवू देते.
आता त्यांना चक्रवाढ व्याजाची ताकद दाखवण्याची वेळ आली आहे. जेव्हा ते पैसे गुंतवतात,, तेव्हा ते व्याजाच्या वर व्याज मिळवत राहतील. म्हणजे ते गुंतवलेले पैसे आणखीन पैसे कमवू लागतील. त्यांनी अनेक दशकांपासून गुंतवलेले पैसे गुंतलेल्यास , त्यांना “जादू” किंवा चक्रवाढीची शक्ती दिसेल – जरी त्यांनी सुरुवातीच्या गुंतवणुकीत अधिक पैसे दिसले नाहीत.
चक्रवाढीद्वारे संपत्ती निर्माण करण्यासाठी “वेळ” हा महत्त्वाचा घटक आहे. तुमचे मूल जितक्या लवकर पैसे गुंतवायला सुरुवात करेल तितकेच ते दीर्घकाळात अधिक कमावतील.
जर त्यांचा तुमच्यावर विश्वास नसेल, तर त्यांना त्यांच्या चक्रवाढ व्याज कॅल्क्युलेटरचा वापर करून 25 वर्षांच्या कालावधीत वार्षिक 6.5 % व्याज दराने 10,000 रुपये गुंतवणुकीचा आलेख दाखवा. गुंतवणुकीत आणखी पैसे न जोडता, 10,000 रुपये जवळजवळ 50,000 रुपयां पर्यंत वाढतात ( नुसतं व्याजच 40,000रुपये जमा होत)
सेवानिवृत्तीचे ( रिटायरमेंट ) प्लांनिंग विसरू नका
अनेक लोक तिशीत (30s) असेपर्यंत एकतर त्यांच्या सेवानिवृत्तीसाठी एका पैशाचे सेविंग करत नाही किंवा फारच कमी पैशाचं रिटायरमेंट साठी प्लानिंग करत
तुम्हाला म्हातारपणासाठी करोडो रुपयाचा फन्ड जमवायचा असेल, तर तुम्हाला आता बचत करावी लागेल. तुमच्या बजेटमध्ये प्रमोशन किंवा अधिक हलगर्जीपणाची प्रतीक्षा करणे थांबवा. तुमच्या तिशीत (30s), तुमच्याकडे अजूनही वेळ आहे, म्हणून तो वाया घालवू नका.
तुम्ही तुमच्या कंपनीच्या EPF (प्रॉव्हिडंट फंड ) च्या योगदानाचा लाभ घेत असल्याची खात्री करा. बर्‍याच कंपन्या ठराविक टक्केवारीपर्यंत तुमचे EPF योगदानदेतात. तसेच तुम्ही एनपीएस (NPS)मध्ये पैसे गुंतवू शकता तुम्ही जितक्या लवकर सुरुवात कराल तितके तुम्हाला व्याज मिळेल !
अधिक माहितीसाठी आपला रिटायरमेंट प्लॅनिंगचा ब्लॉग वाचा
तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट नियमितपणे तपासा
तुम्ही तुमच्या क्रेडिटचे किती वेळा पुनरावलोकन (review) करावे? आम्ही दर तीन महिन्यांनी तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट आणि क्रेडिट स्कोर (CIBIL) तपासण्याची शिफारस करतो.
ही एक सवय आहे जी तुम्हाला लवकरच विकसित करणे आवश्यक आहे. “क्रेडिट रिपोर्ट हा आरशासारखा असतो, जो तुमची कर्जे, जमा खाते, चुकीची माहिती, सर्वकाही प्रतिबिंबित करतो.
अधिक माहितीसाठी आपला CIBIL क्रेडिट स्कोअर वरील ब्लॉग वाचा
तो. जितक्या लवकर तुम्ही तुमचे आर्थिक जीवन व आर्थिक आरोग्य (Financial Health) समजून घ्याल, तितकेच योग्य प्रकारे सुधारात्मक उपाय करणे सोपे होईल.
आर्थिकदृष्ट्या निरोगी जीवन ( Good Financial Health) साजरे करणे म्हणजे अधिक आर्थिक सामर्थ्य प्रदान करणे, भविष्यातील जोखमींना कमी संवेदनाक्षम बनवणे आणि वेळेवर तुमची आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करणे.
